رویکردهای نو در غذا و کشاورزی: فناوری و سنت دست در دست
مقدمه
در واپسین ساعات روز سوم نمایشگاه WorldFood 2025، پنلی با عنوان «رویکردهای نو در غذا و کشاورزی؛ فناوری و سنت دست در دست» برگزار شد. این نشست با مدیریت ایلغاز گورسو، روزنامه‌نگار و عضو پلتفرم پایداری اتاق صنعت استانبول، و با حضور پروفسور دکتر گوخان اوزران (استاد اقتصاد دانشگاه اوزیاین)، یاسمین کیرچی (مدیرعامل آنادولو مرات)، و آرزو کایمانلی اورسل (مدیر ارتباطات شرکتی و پایداری Tiriyaki Agro) برگزار شد. هدف این پنل بررسی چگونگی پیوند فناوری‌های نوین کشاورزی با دانش سنتی و بومی در پاسخ به چالش‌های اقلیمی و اقتصادی بود.
فضای آغاز جلسه و معرفی موضوع
دبیر پنل بحث را با یادآوری چالش‌های مکرر روز، از خشکسالی تا بحران اقلیمی، آغاز کرد و پرسید: چگونه می‌توان همزمان با ورود فناوری‌های نو، میراث سنتی کشاورزی را نیز زنده نگه داشت؟ پروفسور اوزران نخستین سخنران بود که با نگاهی کلان، کشاورزی را به‌عنوان سیستمی پیچیده معرفی کرد که علاوه بر تولید، شامل زنجیره‌هایی چون مالی، لجستیک، خرده‌فروشی و مدیریت ضایعات است. او تأکید کرد که ترکیه تنها یک درصد از سهم رقابت جهانی در این حوزه را در اختیار دارد و بدون رویکرد سیستمی و داده‌محور، امکان ارتقا وجود نخواهد داشت.
چالش‌های مطرح‌شده
بحث‌ها نشان داد که کشاورزی ترکیه و جهان با سه چالش اساسی روبه‌روست: محیط‌زیستی، اقتصادی و اجتماعی. استفاده شدید از منابع طبیعی، هزینه‌های بالای نهاده‌ها، و سطح پایین سواد مالی و دیجیتال کشاورزان کوچک‌مقیاس از مهم‌ترین مسائل مطرح‌شده بود. یاسمین کیرچی نیز از منظر کشاورزی باززاینده توضیح داد که تغییرات اقلیمی و فشار بر منابع، تاب‌آوری جوامع محلی را تهدید می‌کند و تنها با احیای خاک، چرخه آب و تنوع زیستی می‌توان به آینده‌ای پایدار رسید. او گفت:«زمین یک ابزار نیست، یک موجود زنده است و باید به‌عنوان یک ذی‌نفع دیده شود».
راه‌حل‌ها و دیدگاه‌های پیشنهادی
راهکارها بر ترکیب فناوری با شیوه‌های پایدار و مشارکتی متمرکز بود. پروفسور اوزران پیشنهاد کرد که استفاده از فناوری‌های داده‌محور می‌تواند هزینه‌های تولید را کاهش دهد و بازارهای جدیدی مانند تجارت الکترونیک را در دسترس کشاورزان قرار دهد. یاسمین کیرچی با وجود بدبینی اولیه نسبت به فناوری، توضیح داد که ابزارهای نوین مانند پایش دیجیتال و تصاویر ماهواره‌ای می‌توانند تغییرات خاک و گیاه را قابل رؤیت کنند و در مقیاس‌پذیری کشاورزی باززاینده نقش کلیدی داشته باشند. آرزو کایمانلی نیز تجربه شرکت Tiriyaki Agro در پروژه ۶۰ هزار هکتاری موش را شرح داد و از ایجاد «آکادمی کشاورزان» به‌عنوان گامی برای آموزش و ترویج فناوری‌های نو یاد کرد.
تفاوت دیدگاه‌ها و بحث‌های تعاملی
اختلاف‌نظرها بیشتر حول میزان اعتماد به فناوری و خطر دورشدن کشاورزان از فرآیند تولید شکل گرفت. برخی تأکید داشتند که زبان فناوری برای کشاورزان غریب است و باید ساده و قابل‌فهم ارائه شود. نمونه‌هایی از تضاد نسل‌ها نیز مطرح شد: جوانان خواستار کاهش مصرف کود و سموم با کمک فناوری بودند، در حالی که کشاورزان مسن‌تر بر روش‌های آزموده‌شده سنتی اصرار داشتند. با این حال، تجربه‌های موفق نشان داد که وقتی کشاورزان با نتایج عملی آشنا شوند، پذیرش تغییر آسان‌تر خواهد شد.
نکات کلیدی یا آموزه‌های مهم
چند آموزه اصلی از پنل بیرون آمد:
- کشاورزی آینده بدون داده و فناوری قابل تصور نیست، اما این ابزارها باید با نیاز و زبان کشاورزان هماهنگ شوند.
- بازتعریف بهره‌وری ضروری است؛ تمرکز صرف بر افزایش خروجی، خاک و منابع را فرسوده کرده و باید جای خود را به تاب‌آوری و پایداری بدهد.
- احیای دانش بومی و سنتی در کنار نوآوری‌های فناورانه می‌تواند به ایجاد یک مدل کشاورزی مشارکتی و پایدار کمک کند.
- نقش برندها و شرکت‌های بزرگ در انتقال درست اطلاعات و ایجاد تغییر رفتاری هم در میان تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان حیاتی است.
جمع‌بندی
پنل فناوری و سنت دست در دست» تصویری از آینده کشاورزی ترسیم کرد که در آن هیچ‌یک از دو سوی طیف، یعنی سنت یا فناوری، به‌تنهایی پاسخگو نخواهند بود. ترکیب این دو، با محوریت مشارکت کشاورزان، بازتعریف بهره‌وری و بهره‌گیری از ابزارهای فناورانه، راهی است برای مقابله با بحران‌های اقلیمی و اقتصادی. پیام پایانی نشست روشن بود: کشاورزی آینده نیازمند همکاری، شفافیت و هم‌افزایی میان علم، تجربه و سنت است تا بتواند در برابر بحران‌ها مقاوم بماند و امنیت غذایی پایدار را تضمین کند.